In Wijk in Beeld brengen we een wijk in Zoetermeer in beeld. Hier vind je de geschiedenis van deze wijk, wat er in de wijk te vinden is en wat deze uniek maakt. De wijk Dorp is de oudste wijk van Zoetermeer, met een rijke geschiedenis.
Dorp (Wijk 12) valt kadastraal gezien voor het westelijk deel van de buurt binnen de gemeente Zoetermeer en het oostelijk deel binnen de gemeente Zegwaard. Het gebied Dorp wordt begrensd door het Wilhelminapark/ Dorpsstraat/Schinkelweg/Den Hoorn/Bleiswijkseweg in het noorden, door de Binnenweg/Rokkeveenseweg in het oosten, de A12 in het zuiden en de Delftsewallenwetering in het westen. De wijk Dorp heeft afgerond een totale oppervlakte van 103 hectare, waarvan 100 land en 3 water (100 hectare is 1 km2).
 |
 |
| Leidsewallen, met uitzicht op de Oude Kerk | Molen De Hoop als middelpunt van de wijk |
Wat is er te doen in Dorp?
De betekenis van de straatnamen uit deze wijk kun je vinden op ons overzicht Straat in Beeld.
Voor nieuws uit de wijk zie: Wijknieuws Dorp
Hier vind je de agenda met alle activiteiten in Dorp: Agenda Dorp
Het belangrijkste Winkelcentrum in Dorp vind je in de Dorpsstraat, maar ook aan de Oranjelaan en het Piet Heinplein zijn veel leuke winkels te vinden. Het overzicht met alle winkels vind je hier: Winkelcentra Zoetermeer
In de wijk Dorp is het Burgemeester Vernède Sportpark, met ruimte voor verschillende sporten zoals korfbal, tennis, jeu de boules en een skatebaan. Het Wilhelminapark is gelegen tegen de Dorpsstraat aan en heeft het Oorlogsmonument, waar elk jaar de Herdenking op 4 mei wordt gehouden.
 |
 |
| Wilhelminapark, op de achtergrond de Oude Kerk en de Christelijke school aan de Dorpsstraat nr. 99. | Molen De Hoop aan de Molenweg (Stationsstraat) met links nr. 53) |
Geschiedenis van de wijk
Het gebied Dorp vormt de eerste naoorlogse uitbreiding van Zoetermeer. In het uitbreidingsgebied werden 5 woonbuurten gerealiseerd: de Oorlogsheldenbuurt, de Zeeheldenbuurt, de Schildersbuurt, de Oranjebuurt en de Dichtersbuurt. De gemeente Zoetermeer, ontstaan in 1935 door samenvoeging van de gemeenten Zoetermeer en Zegwaart, bestond toen uit een dorpskern, de Dorpsstraat, van waaruit drie verbindingswegen met lintbebouwing liepen: de Voorweg richting Den Haag, de Zegwaartseweg richting Benthuizen en de Stationsstraat richting Delft.
De Dorpsstraat is niet de oudste straat van Zoetermeer, dat is de Broekweg, die al in de 10e eeuw onderdeel uitmaakte van de eerste ontginningen. De bewonerskern verplaatste zich in de 13e eeuw naar de huidige Dorpsstraat. In feite waren er 2 Dorpsstraten: een westelijke in Zoetermeer en een oostelijke in Zegwaart. Bij de grens van beide dorpen stond de Oude Kerk. Na de samenvoeging in 1935 werd het één Dorpsstraat. Rondom loopt een ringvaart, bestaande uit de Buurtvaart en de grote en kleine Dobbe. In de Dorpsstraat zijn veel historische elementen bewaard gebleven. Er staan 5 rijksmonumenten en maar liefst 28 gemeentelijke monumenten.
De Delftsewallenwetering en de Leidsewallenwetering vormden eeuwenlang de grens tussen Zoetermeer en Zegwaart. Het water liep dwars over de kruising met de Dorpsstraat en over de Delftsewallenwetering kon vroeger Delft per schip bereikt worden. Halverwege de 19e eeuw werd het water gedempt en de stenen brug verwijderd en heden ten dage is de Delftsewallenwetering, evenals de Leidsewallenwetering afgebroken.
 |
 |
| De fabriek van Nutricia aan de Stationsstraat | Winkel aan de Oranjelaan, in de jaren 60 |
De 5 Rijksmonumenten
De vijf Rijksmonumenten in de Dorpsstraat zijn de Nicolaaskerk en De Oude Kerk. Daarnaast de burgemeesterswoning, bekend als 't Oude Huys, aan de Dorpsstraat 7, het herenhuis aan de Dorpsstraat 9 en de boerderij aan de Dorpsstraat 8.
Er zijn meerdere karakteristieke panden uit de 19e eeuw en het huis op nummer 145 staat bekend als het oudste huis uit Zoetermeer en zou volgens overlevering uit 1642 dateren. De Oude Kerk uit 1785, met de toren uit 1642 rustend op een mogelijk 15e-eeuwse fundament en de Nicolaaskerk (1915) zijn bepalend voor het straatbeeld.
De Stationsstraat
Dwars op de Dorpsstraat vinden we de Stationsstraat, tegenwoordig de Eerste Stationsstraat. De straat is genoemd naar het station waar de straat sinds 1868 heen leidde. Ook is de nog steeds in werking zijnde molen De Hoop aan de Stationsstraat gelegen, eveneens een Rijksmonument.
In 1896 werd in deze straat de fabriek van Nutricia, de voorloper van het huidige Numico-concern, door Martin van der Hagen opgericht: de Stoomzuivelfabriek 'Wilhelmina'. Daarmee werd tevens het startschot gegeven voor de bouw van kleine blokjes arbeiderswoningen en een Stations koffiehuis. Pas in de jaren 20 en dertig van de 20e eeuw werd de Stationsstraat ontdekt als een aangename straat om te wonen en verrezen er tientallen vrijstaande of twee-onder-een kapwoningen, die nu nog steeds beeldbepalend zijn voor de Stationsstraat. Ook in die periode werd de Pelgrimskerk gebouwd, waar nu de Stationsstraat de Karel Doormanlaan kruist.
Schinkelweg
Aan de noordkant ligt de Schinkelweg in het verlengde van de Dorpsstraat. De naam wordt al in 1449 vermeld, maar de huizen die er nu staan stammen voor het grootste gedeelte uit eind 1800/begin 1900. Een schinkel is een die die dwars op een bestaande dijk staat, in dit geval was dat de dijk die werd gevormd door de Zegwaartseweg/Rokkeveenseweg.
De Schinkelweg, de Rokkeveenseweg, de Bleiswijkseweg en de Zegwaartseweg komen alle 4 uit op Den Hoorn, wat tot halverwege de 20e eeuw een afzonderlijk buurtschap was. De naam Hoorn komt het eerst voor in 1611 en betekent: Hoek.
Historische foto's: Stadsarchief Zoetermeer, Geheugen van Zoetermeer, HGOS
Foto links: De Oude Kerk gezien vanaf de Delftsewallen, met huisjes en de (toen nog) langs de kerk lopende Buurtvaart.
Je vindt alle Wijk in Beeld afleveringen hier: Wijk in beeld
