Leen Bokhorst (55) heeft sinds 3 jaar een praktijk voor relatie- en gezinstherapie in Zoetermeer, Perspectief Zoetermeer. In gesprek met Zoetermeer Actief vertelt Leen waarom hij zijn eigen praktijk opende en waarom juist zijn aanpak mensen helpt. “Therapie is meer dan de therapeutische handeling. Therapie is een menselijke ontmoeting en ik ben in de eerste plaats een medemens.”
Na ruim 30 jaar werkzaam te zijn in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) was Leen klaar voor een nieuwe stap. De veranderingen binnen de GGZ maakten dat Leen zijn eigen praktijk opende. “Er veranderde veel in de zorg waar ik me niet meer in kon vinden. Zorgbedrijven dreigen in grote financiële problemen terecht te komen en worden zeer kwetsbaar en afhankelijk van de zorgverzekeraar. Door een nieuw vergoedingssysteem kregen de zorgverzekeraars het voor het zeggen hoe ‘goede zorg’ er uit moest zien. In plaats van dit door de professionals te laten bepalen. Hiermee was de rol van de GGZ uitgespeeld. Het draaide alleen nog maar om overleven en om geld.”
Over diagnostisering
“In feite ontstond deze vernauwende behandeltrend onder de druk van deze nieuwe vergoedingenstructuur. Dus zo snel mogelijk de ergste klachten verminderen en de cliënt zo vlug mogelijk ontslaan om dan het geld te kunnen declareren. Dit gaat ten koste van de kwaliteit van de zorg. De mens is enkel nog een symptoom waar een behandeling op los wordt gelaten om de klacht te laten verdwijnen. Het ergste hiervan is dat jonge kinderen al verplicht een diagnose moeten krijgen om later geld te kunnen declareren. Zo worden jongeren ‘over gediagnostiseerd’. Ik zag bijvoorbeeld dat veel kinderen ADHD als diagnose kregen, terwijl er vele oorzaken kunnen zijn van onrust en er soms een heel andere behandelfocus nodig is. Onrust bij kinderen kan ook veroorzaakt worden door het gezinsleven of op school. Ik had morele problemen met deze over diagnostisering. Verder ontstonden er vage en te lange wachtlijsten, waarbij ‘gerekt werd’ door het houden van twee intakegesprekken en een adviesgesprek, om snel liquide middelen (Zogenoemde DBC-minuten) te kunnen declareren. Op deze manier ontstond er weer een wachtlijst ‘achter de voordeur’ voordat de echte behandeling kon beginnen.”
Oude rot
Toen bij de GGZ meerdere vaders met een eigen bedrijf aan Leen vroegen waarom hij nog niet voor zichzelf begonnen was, begon bij hem het geloof te groeien dat hij zich kon onderscheiden van zijn collega`s. “Ik kreeg toen het gevoel dat ik een beetje een ‘oude rot’ in het vak aan het worden was en dat ik echt begon te snappen waar ik mensen goed mee kan helpen. Dat bleek ook zo te zijn gezien de positieve reacties van de mensen die ik de afgelopen jaren heb geholpen. Ik beschouw dit als een groot compliment en het geeft me vertrouwen dat ik op de goede weg ben.”
Spirit
Leen begon ooit als sociaal psychiatrisch verpleegkundige en werkte in verschillende Riaggs. Een van zijn werkzaamheden daar was het geven van gezinstherapie en relatietherapie, samen met systeemtherapeuten, die de problematiek van de cliënten bekijken in de
complexe samenhang met ‘het systeem’ oftewel de leefsituatie van de cliënten. “Ik had enorm veel plezier in het geven van die therapieën samen met de systeemtherapeuten. De systeemtherapeuten gaven ook aan dat ik er goed in was en dat ik er de juiste ‘spirit’ voor had. Ze vroegen aan me ‘waarom ga je dit werk niet doen?’ Door te kijken naar de systeemtherapeuten en door het zelf te proberen, leerde ik van mijn collega`s het vak. Later deed ik de opleiding voor systeemtherapie volgens de officiële route van de NVRG.”
Pragmatische behandeling
Op dit moment geeft Leen niet alleen gezins- en relatietherapie, maar behandelt hij ook mensen met een burn-out, depressieve klachten, angstklachten en doet hij aan traumabehandeling. Daarnaast geeft Leen nu ook bedrijfshulp, nadat ondernemers in relatietherapie en een collega hem vragen stelden over onderdelen van de bedrijfsvoering. In deze rol helpt hij werkgevers de rollen binnen het bedrijf explicieter neer te zetten. Per behandeling kijkt Leen naar de klachten, de situatie en de omgeving waarin de cliënt zich bevindt en naar het verleden. “Bij een burn-out begin ik bijvoorbeeld om de symptomen aan te pakken. Een gezonde levensstijl realiseren is in dat opzicht erg belangrijk. Bij depressieve mensen kijk ik juist hoe zij depressief zijn geworden. Depressief ben je namelijk niet vanaf je geboorte. Meestal is depressief gedrag een socialisatie: iets dat mensen op een bepaald moment in hun leven ‘aanleren’. Als er mensen met angstklachten bij mij komen probeer ik ze eerst te laten begrijpen hoe het komt dat zij angstklachten hebben. In zulke gevallen kijk ik dus eerst naar de geschiedenis en laat ik mensen nadenken over de functie van de angst en de aanleiding van hun angstklachten. Ik probeer hen met ‘metatherapie’ door de ogen van een derde naar hun situatie te laten kijken. Soms hebben we dan ook een stukje rouwtherapie over traumatische ervaringen uit het verleden voordat we afscheid nemen van de angst.”
“Het symptoom is het oppervlaktewater met de golfslag, daaronder zit de diepere onderstroom van hechtingsemoties en behoeften”
Hoewel de behandeling per cliënt dus erg verschilt, heeft Leen wel een manier van werken waar hij altijd aan vasthoudt. “Als systeemtherapeut probeer ik altijd onder de symptomen te kijken. Het symptoom is het oppervlaktewater met de golfslag, daaronder zit de diepere onderstroom van hechtingsemoties en behoeften. Ik kijk altijd op hechtingsniveau, hoe mensen zich sociaal en emotioneel ontwikkeld hebben. En wat zijn de overlevingsstrategieën die een persoon ontwikkeld heeft om zich te handhaven in relaties? Het kan zijn dat je als kind niet om leert gaan met emoties. Ik werk verder vooral oplossingsgericht: je hoeft de oplossing namelijk niet altijd te vinden bij het probleem, dus wat er mis gaat. Het is ook mogelijk een oplossing te vinden door te kijken naar wat er al goed gaat. Bij jongeren werkt dit vooral goed, omdat zij niet als ‘probleemkind’ gezien willen worden. Verder is therapie timing: je moet alles op het juiste moment doen.”
Klik
Als Leen gevraagd wordt of hij zelf in therapie zou gaan als de situatie daar om vraagt, hoeft hij niet lang na te denken over een antwoord. “Ja, dat zou ik wel doen. Ik ben nog steeds verrast over hoe praten zin heeft.” Leen voegt er lachend aan toe dat als hij een therapeut zou kiezen “het wel een hele goede moet zijn”. Daarna, weer op serieuze toon: “Dit is heel persoonlijk werk. En ik stimuleer mensen dan ook altijd om goed te kijken naar de referenties op mijn website zodat ze een goed idee krijgen van wie ik ben. Ik geloof dat de ‘klik’ erg belangrijk is in dit werk. Mensen kiezen mij om wie ik ben. Ik probeer op mijn beurt ook kritisch op mezelf te blijven en daarom evalueer ik ieder gesprek zorgvuldig als gelijkwaardige gesprekspartner van de cliënt. Ik vind het erg belangrijk om te weten hoe cliënten mijn handelen ervaren en of we goed samenwerken.”
“Ik ben hier in de eerste plaats gewoon als medemens”
Leen’s persoonlijke manier van werken zorgt ervoor dat hij soms persoonlijk geraakt wordt door het verhaal van een cliënt. “Ik val die persoon dan niet lastig met mijn eigen gevoelens, maar natuurlijk komt het voor dat ik situaties uit mijn eigen leven herken. In zo`n geval bespreek ik dit dan vanuit een therapeutische insteek, om de cliënt verder te helpen. Ik ben hier in de eerste plaats als mens, niets meer en niets minder. Ik voel dan ook intens mee met die persoon. Therapie is meer dan de therapeutische handeling. Therapie is een menselijke ontmoeting en die moet goed zijn. Gelukkig wordt er ook veel gelachen, het is echt geen dramatherapie, want mensen die hulp zoeken dragen al genoeg zorgen met zich mee. Ik heb een rustige maar directe werkstijl, waardoor we juist tempo maken en echt ergens komen.
Voor Leen is het effectief helpen van mensen een prachtig vak. Hij kan dit naar eigen zeggen “nog jaren blijven doen”, omdat hij door zijn ervaring steeds effectiever is geworden. “Als je mensen door een diep dal heen helpt en je ziet daarna dat het beter met hen gaat, dan geeft dat een enorme kick. Dat is fantastisch om mee te maken. Daar doe je het uiteindelijk voor.”
Voor meer informatie over de praktijk van Leen Bokhorst kunt u terecht op zijn website: www.perspectief-zoetermeer.nl
Ondernemers en ZZP'ers kunnen terecht op de website www.perspectiefinwerk.com
Door Leo Hoekstra
