Straat in beeld: Mercatorschans

U heeft zich vast wel eens afgevraagd waarnaar een straatnaam vernoemd is of wat de betekenis is. In onze vaste rubriek 'Straat in beeld', hebben wij dit voor u uitgezocht. Deze week de Mercatorschans in de wijk Noordhove.

De Mercatorschans verbindt de Schansbaan met de Pasqualinischans. De naamgever van deze straat is Gerardus Mercator. Gerardus Mercator, geboren als Gerard de Cremer of Gerard de Kremer, was een Vlaamse geograaf, kosmograaf, cartograaf en instrumentmaker. Hij paste als eerste een hoekgetrouwe kaartprojectie toe. Later werd naar hem de ‘Mercatorprojectie’ genoemd. Mercator wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne cartografie.

Gerardus Mercator (Gerard de Kremer)

520px Mercator Gerardus de Kremer werd geboren op 5 maart 1512 in Rupelmonde, Vlaanderen, als zoon van een schoenmaker. Zijn familie was kort voor zijn geboorte van Duitsland naar Vlaanderen verhuisd. Hij studeerde aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1532 afstudeerde met een masterdiploma. Daar verlatiniseerde hij zijn achternaam tot ‘Mercator’. Tijdens zijn studie worstelde hij met religieuze twijfels, omdat hij het Bijbelse verslag van de oorsprong van het universum niet kon verzoenen met dat van Aristoteles.

Carrière en bijdragen

Na zijn afstuderen ontwikkelde Mercator zijn vaardigheden als graveur, kalligraaf en geograaf en begon hij met het maken van globes en wetenschappelijke instrumenten. Hij werkte samen met Gemma Frisius, de toonaangevende theoretische wiskundige in de Lage Landen, en Gaspar à Myrica, een graveur en goudsmid. Samen maakten ze Leuven tot een belangrijk centrum voor de constructie van globes, kaarten en astronomische instrumenten.

Belangrijkste prestaties

Mercator is het meest bekend om het creëren van de ‘Wereldkaart van 1569’ (Nova et Aucta Orbis Terrae Descriptio ad Usum Navigantium Emendate Atlas Mercator- wikipedia Accommodata 1569) op basis van een nieuwe projectie die zeilkoersen van constante peiling (rhumb-lijnen) als rechte lijnen weergaf. Deze innovatie (hoekgetrouwe projectie) wordt nog steeds gebruikt in zeekaarten. Mercator was ook een opmerkelijke maker van wereldbollen en wetenschappelijke instrumenten. Bovendien had hij interesses in theologie, filosofie, geschiedenis, wiskunde en geomagnetisme.

wereldbol Hij introduceerde ook de term 'atlas' voor een verzameling kaarten. Zijn Atlas van 1595 was de eerste verschijning van het woord Atlas in verwijzing naar een boek met kaarten. Mercator gebruikte de term ‘Atlas’ echter als term voor een verhandeling (Cosmologia) over de schepping, geschiedenis en beschrijving van het universum, niet alleen een verzameling kaarten.

Mercator was de eerste die het cursieve schrift op landkaarten toepaste. Dit verfraaide het kaartbeeld zodanig, dat het tot in de 19e eeuw gebruikelijk is gebleven plaatsnamen op kaarten cursief te schrijven.

Laatste jaren en nalatenschap

Mercator stierf op 2 december 1594 in Duisburg, Hertogdom Kleef. Zijn werk heeft een blijvende invloed gehad op de cartografie en de navigatie en zijn Mercatorprojectie wordt nog steeds veel gebruikt.

Weetjes

Mercator speelt een belangrijke rol in het Suske en Wiske album: De mollige meivis (1975). In hun zoektocht naar een schat krijgt het standbeeld van Mercator ook een belangrijke rol in de strip: Het zevende zwaard (1993) van Jommeke. Op 13 maart 1979 bracht een verzameling Mercator-landkaarten bij een veiling bij Sotheby's in Londen 340.000 pond op. De verzameling bestaat bekend als de 'Mercator Atlas of Europe', en bevat onder meer delen van twee fragmenten van Mercators wereldkaart uit 1569. De atlas wordt bewaard in de collectie van de British Library.

800px Mercator 1569