Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand: Galerijflat John McCormickstraat 2-42.
Op het eerste gezicht lijkt de in 1958 gereed gekomen flat aan de John McCormickstraat 2-42 in de wijk Dorp niet uitzonderlijk. Een van de vele flatgebouwen zoals die in groten getale door heel na-oorlogs Nederland zijn gerealiseerd. Toch is hier meer aan de hand. Het is geen traditionele bouw meer maar systeembouw, er is een bijzondere ontsluiting met hellingbanen en het is de eerste galerijflat van Zoetermeer. Pas in de tweede helft van de jaren zestig wordt de galerijflat algemeen, maar dan voor de majestueuze hoogbouw van Palenstein, Meerzicht en Driemanspolder.
Systeembouw
De woningnood dwong het rijk en de gemeenten ertoe om snel woningen te bouwen. Een probleem vlak na de oorlog was echter het grote tekort aan bouwmaterialen en voldoende geschoolde arbeiderskrachten. Een oplossing hiervoor was systeembouw. Geprefabriceerde onderdelen kunnen door minder geschoolde arbeiders op de bouw in elkaar worden gezet en door steeds van hetzelfde systeem gebruik te maken konden tegen lagere kosten meer woningen worden gebouwd. Er werden in die beginjaren door diverse fabrikanten meerdere bouwsystemen ontwikkeld.
Op 3 december 1955 besloot de gemeenteraad om te kiezen voor systeembouw voor een flat met 21 woningwetwoningen van vier kamers aan de John McCormickstraat. Het werd het Tramonta bouwsysteem in navolging van Den Haag waar al vele woningen met dit systeem waren gerealiseerd. Tramonta, ontwikkeld door de Delftenaar H. Scheffer, staat voor traditionele montagebouw.
Bij het rijk werd geldelijke steun gevraagd voor de bouwkosten die ruim 3,5 ton bedroegen. Het bouwbedrijf L. Bontenbal uit Zoetermeer heeft het werk uitgevoerd. Met een frame van prefab betonnen kolommen, ter plaatse gestorte balken, prefab gevels en systeemvloeren werd de galerijflat opgebouwd.
 |
 |
Hellingbanen in plaats van trappen
Wat de uitstraling betreft kon je met dit bouwsysteem vele kanten op, variërend van traditioneel tot modern. Voor deze flat werd voor de voorzijde gekozen voor een traditioneel uiterlijk van baksteen en een kap met een overstek. De galerijen aan de tuinzijde oogden voor die tijd dan weer uiterst modern. Opmerkelijk is de keuze voor hellingbanen in plaats van trappen in de centrale portiek die toegang geven tot de galerijen. Dit kom je niet vaak tegen. Was dit een bezuiniging of vond men dit een passende wijze om gemakkelijk de galerijen te bereiken? Hoe het ook zij, deze eerste galerijflat van Zoetermeer is een meer dan bijzonder project geworden.
Tekst: Dick Valentijn
Foto’s: Dick Valentijn en G.P. van den Broek, collectie HGOS (1958)
Fotobijschriften
De bouw in volle gang (1958).
De flat vlak na de oplevering in 1958.
Bijzonder zijn de hellingbanen in de centrale portiek.
De 21 woningen worden ontsloten via aan de achterzijde gelegen galerijen.
Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer. Kijk voor meer informatie over architectuur in Zoetermeer en de architectuuragenda op ArchitectuurPuntZoetermeer.nl of op Facebook.
