Hoe moet de armoede in de stad worden aangepakt? Wij vroegen het onze lezers. De interessantste vragen legden wij voor aan wethouder Taco Kuiper (PvdA, sociale zaken, werk en inkomen, armoedebeleid). Ook vroegen wij hem om een reactie op het rapport van de Zoetermeerse rekenkamercommissie. De conclusie van dit rapport was vernietigend: “Er is veel mis met het armoedebeleid in Zoetermeer”.
De gemeente Zoetermeer laat onderzoeken hoe de armoedeval beperkt kan worden. De resultaten van dit onderzoek worden begin volgend jaar verwacht. Andere gemeenten kijken met belangstelling mee. “Wij willen af van de armoedeval,” zei wethouder Taco Kuiper in het interview dat Zoetermeer Actief had over armoede in de stad.
De armoedeval houdt in, dat gaan werken vanuit een bijstandsuitkering vaak niet loont. Allerlei financiële voordelen die je in de bijstand hebt vervallen dan namelijk, zoals belastingkwijtschelding en de ZoetermeerPas. Deze pas is bedoeld voor mensen met een laag inkomen en geeft korting op verschillende activiteiten. Kuiper vindt het belangrijk dat mensen aan de armoedeval kunnen ontsnappen:
Het onderzoek wordt uitgevoerd door een extern onderzoeksbureau. Niet bekend is overigens hoeveel mensen met de armoedeval te maken hebben.
Verkeerd beeld
Wethouder Taco Kuiper toont zich zeer verbaasd over de uitkomsten van het rapport dat de Zoetermeerse rekenkamercommissie over het armoedebeleid in Zoetermeer medio november presenteerde. Zo is, zo staat in het rapport, niet duidelijk waar de tien miljoen euro, die de gemeente jaarlijks uittrekt voor de armoedebestrijding, precies aan is uitgegeven. Ook zouden veel Zoetermeerse armen de weg naar regelingen die er voor hen zijn, niet goed kunnen vinden. Dit blijkt ook uit de reacties op onze lezersvraag over armoede. Mensen kunnen de weg niet vinden of schamen zich voor hun problemen. “De communicatie naar de burgers moet een stuk beter”, stelt het rapport. In Zoetermeer zijn veel organisaties actief op het gebied van armoedebeleid, maar volgens de opstellers van het rapport ontbreekt de regie. De commissie adviseert de gemeente om die regierol op te pakken. Ook zou onduidelijk zijn hoe goed de maatregelen om de armoede aan te pakken, eigenlijk uitpakken. Harde kritiek dus. Wethouder Kuiper is niet blij met het rapport: “Het college van burgemeester en wethouders herkent zich niet in de cijfers en ook niet in de conclusies. Wij vinden de conclusies veel te hard.”
Voorbarige conclusies
Volgens Kuiper heeft de rekenkamercommissie al haar conclusies getrokken voordat het cijfermateriaal compleet was. “De commissie wilde daar niet op wachten en dat betreuren wij. Zij geeft een verkeerd beeld – niet alleen over de cijfers - en wij hebben de commissie per e-mail om uitleg gevraagd. Natuurlijk zijn wij ook voortdurend aan het leren en willen we dingen beter doen. Daartoe komt er vogend jaar een nieuwe nota armoedebestrijding. De burgers worden via samenspraak ook bij dit proces betrokken.”
Volgens de wethouder is het effect van armoedebestrijding lastig te meten: “Wat we goed kunnen meten is hoeveel geld we besteden aan de voorzieningen aan de minima. Ook het bereik van de voorzieningen is meetbaar. Maar wat we niet goed kunnen meten, is het precieze effect op het gezin. Als je een gezin financieel steunt, wil dat niet zeggen dat het dan gelijk uit de armoede is. Vaak spelen er meer problemen in een gezin dan schulden alleen. Armoede is een complex probleem. Soms hebben maatregelen pas na tien of vijftien jaar effect.”
De wethouder wil de effectiviteit van het beleid wel nader onderzoeken. Zo wil hij vragen omtrent armoede volgend jaar op laten nemen in de Omnibusenquete. Dit is een enquete die jaarlijks bij wijze van een steekproef gehouden wordt onder inwoners van Zoetermeer, en die gaat over tal van aspecten van het leven in Zoetermeer.
Schuldenstress
Ook over de communicatie met de burgers is de wethouder niet zo ontevreden als de rapporteurs. Kuiper: “Via de website, folders en via de partners die we hebben op het gebied van bijvoorbeeld de schuldhulpverlening weten we veel mensen te bereiken. Soms is dat echter moeilijk. Mensen die diep in de schulden zitten, kunnen zoveel stress hebben dat ze de post niet meer openmaken. Ook zien we dat sommige mensen, zowel allochtonen als autochtonen, de Nederlandse taal niet goed beheersen. We zijn nu aan het onderzoeken of we als gemeente bij deze mensen thuis langs kunnen gaan.” Hoe groot die groepen zijn is niet bekend.
Volgens de Divosa Benchmark Armoede en Schulden – een instrument dat het mogelijk maakt om de prestaties van de sociale diensten van elf gemeenten met elkaar te vergelijken – weet zo’n 82 procent van de armen in Zoetermeer de weg naar een van de regelingen voor minima te vinden. “Daarmee staan wij op de tweede plaats. Met onze collectieve zorgverzekering staan wij zelfs op de eerste plaats. En ja, deze verzekering blijft bestaan.”
De gemeente zit ook in het Breed Overleg Armoede Zoetermeer (BOAZ). Dat zijn organisaties die actief zijn op het gebied van armoedebeleid, maar speelt daarin geen regierol. “De voorzitter is niet de gemeente en dat vinden wij goed, omdat alle partners op deze manier een actieve rol krijgen in het netwerk. We doen het samen met de partners. Zij spelen een belangrijke rol in de armoedebestrijding en moeten in hun kracht worden gezet om mensen te helpen en te bereiken. Als gemeente – ik zit ook aan bij het overleg– houden wij de boel wel in de gaten. Ik ga met de BOAZ praten over hoe zij onze rol ervaren.”
Lezersvragen over armoede
Een van de vragen van de lezers was of de huren van de sociale huurwoningen niet omlaag kunnen. Het antwoord van de wethouder is kort: “Daar gaat de gemeente niet over, dat is de zaak van de woningbouwverenigingen.”
Een andere lezer vroeg of er niet wat minder geld naar ‘lelijke kunst’ kan gaan. Volgens Kuiper gaat er al relatief veel geld naar de minima. Dit blijkt uit bovengenoemde vergelijking (Divosa Benchmark) met andere gemeenten. Per huishouden met een minimuminkomen gaf de gemeente in 2016 gemiddeld 1759 euro uit
“Kan er worden gestopt met het pamperen van vluchtelingen,” vroeg een andere lezer. Kuiper licht toe: “Vluchtelingen worden als ieder ander behandeld. Sommigen van hen hebben echter traumatische ervaringen en daar moeten we ze mee helpen. Bijna geen enkele vluchteling spreekt Nederlands en dat moeten ze zo snel mogelijk leren. Ze moeten zo snel mogelijk integreren in de Nederlandse samenleving en zo snel mogelijk aan het werk.”
Gratis openbaar vervoer
“Kan er gratis openbaar vervoer komen voor mensen met een ZoetermeerPas?” vroeg een andere lezer. “Het college onderzoekt naar aanleiding van een motie in de gemeenteraad of openbaar vervoer voor 65-plussers met een ZoetermeerPas gratis kan worden,” zegt Kuiper.
Tot slot vroeg iemand naar de begeleiding van mensen in de bijstand naar een baan. “Wij zijn nu aan het onderzoeken of het voor mensen in de bijstand mogelijk is om uit te stromen naar part-time werk. We hebben ook een paar projecten om mensen vanuit de bijstand aan het werk te helpen. Zo is er het project ‘Ondernemen vanuit de bijstand’.”
Tekst Christa van der Hoff
