U heeft zich vast wel eens afgevraagd waarnaar een straatnaam vernoemd is of wat de betekenis is. In onze vaste rubriek 'Straat in beeld', hebben wij dit voor u uitgezocht. Deze week: de Gaffelaarkade in de wijk De Leyens.
 |
 |
Een Gaffelaar, ook wel Gaffelschuyt genoemd, was een schip dat als voorloper van de Tjalk kan worden gezien. Het schip vertoont veel gelijkenis met een bepaald Fries schip, een aak die voor de palingvangst op meren en het Waddengebied werd gebruikt. Ondanks deze gelijkenis kwam de Gaffelaar vooral voor in Brabant, Zeeland en Overijssel.
De Gaffelaar is rond van bouw en heeft dus geen zwaard aan de onderkant. Dit maakt het schip buitengewoon geschikt om in ondiep water te varen. Het zeilschip is vernoemd naar een bepaalde tuigage van de zeilen: gaffelgetuigde schepen hebben het grootzeil onderaan de giek op de mast vastgemaakt.
Bovenaan de mast bevindt zich dan de gaffel, korter dan de giek, waar het zeil aan bevestigd is. De Gaffelaar had behalve de grootmast ook een heel klein mastje achterop, met daaraan een klein zeil, de zogenaamde bezaan.
De Gaffelaar werd ook wel Brabants beurtschip genoemd. Beurtvaart was een vorm van scheepvaart, waarbij personen, dieren en vracht volgens een vaste dienstregeling werden vervoerd. Bijzonder is dat hier de oorsprong ligt van het huidige openbaar vervoer. Daarnaast werden de Gaffelaars ook gebruikt als vissersschip, maar dan weer met name op de Zeeuwse wateren.
Met de komst van de vloot van de Franse vissloepen in het begin van de 19e eeuw, ging de Gaffelaar snel roemloos ten onder.
Tekst: Vera Voogt
Foto's straat: Guus Pauwels
Afbeeldingen: Wikimedia Commons
Zie voor een overzicht van alle straten: Straat in beeld
