In deze serie belichten we spannende momenten uit de schaakgeschiedenis. Leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze rubriek in samenwerking met Bram Doeves is voor alle denksportliefhebbers uit Zoetermeer! Deze week: Geschiedenis Hoogovenstoernooien: 1963 en 1964: 1963 het glansrijke hoogtepunt van carrière Donner
Het gebruikelijke aantal van 10 topschakers werd in 1963 ter gelegenheid van het vijfde lustrum ver overtroffen. De hoofdgroep bestond uit 18 topschakers waarvan 11 internationale grootmeesters: Bronstein en Averbach uit Rusland; Matanovic, Pirc, Trifunovic en Ivkov uit Joegoslavië; Donner; Robatsch uit Oostenrijk; O’Kelly uit België; Stahlberg uit Zweden en Pilnik uit Chili (was eerst Argentinië). In totaal waren er 300 schakers, terwijl er vorig jaar nog een record van 200 was gevestigd! Hein Donner won dit supertoernooi. Hoe kon hij dat doen? Donner kwam allereerst een pionnetje voor tegen Matanovic, genoeg voor de winst. In het weekend moest amateur-psycholoog Pilnik twee afgebroken partijen uitspelen. Zijn eerste partij tegen Donner stond moeilijk, zijn tweede partij tegen Bronstein eigenlijk ook. Hij schatte in dat Bronstein samen met Averbach de winst wel zou vinden in de tijd dat hij tegen Donner speelde. Dus gaf hij zijn partij tegen Donner op, zodat hij direct tegen Bronstein moest spelen, die daarop helemaal niet gerekend had: Bronstein, in de slotstand tweede, verloor! Donner scoorde ook nog een halfje tegen Trifunevic en een hele tegen Gereben! En in de stand na vijf ronden stonden Parma en Donner gezamenlijk op kop met 4/5! In de zesde ronde won Donner (5/6!!) voor het eerst in zijn carrière van Stahlberg (flits). Helaas, Donner blunderde een ronde later tegen Parma, die daarmee de leiding overnam. Vervolgens had Donner geen kans tegen Averbach en zijn kansen op toernooiwinst zijn “dus” verkeken. Na de elfde ronde staat de 21-jarige Jeugdwereldkampioen Parma uit Joegoslavië op kop met 8,5/11. Toch zit Donner leider Parma in het vervolg steeds dichter op de hielen! En na 14 ronden staat Donner met 10/14 opnieuw alleen aan de leiding voor het imposante groepje Parma, Bronstein en Ivkov met 9,5. Een ronde later ging Bronstein onmiddellijk akkoord met het remisevoorstel van Donner. Het “onvoorstelbare” gebeurde. In een toernooi van 17 partijen van het zwaarste kaliber bleef Donner in de slotronden goed presteren en werd hij ongedeeld eerste, een halfje voor op Bronstein. De eindstand: 1. Donner 12/17; 2. Bronstein 11,5; 3-5. Pilnik, Parma, Ivkov 11; 6. Matanovic 10; 7. Averbach 9,5; 8. Stahlberg 9; 9. Robatsch 8,5; 10-11. Vd Berg (meesterresultaat) en Trifunovic 8; 12-13. O’Kelly en Tan (meesterresultaat) 7,5; 14. Milic 7; 15-16. Van Scheltinga en Langeweg 6,5; 17. Pirc 5; 18. Gereben 3,5.
In 1964 wordt het Hoogovenstoernooi opgeschaald naar 16 deelnemers, min of meer een voortzetting van de topbezetting in 1963. Negen internationale grootmeesters zijn uitgenodigd: Bobotsov (Bulg), Darga (Duit), Donner, Filip (Tsje), Ivkov (Joeg), Keres (Rusl), Larsen (Dene), Parma (Joeg), Portisch (Hong). Hiermee is het toernooi één van de belangrijkste krachtmetingen geworden tussen de schakers van vooral Europa! Ook werd een rigoreuze verjonging doorgevoerd. Keres wordt in de kranten als de grootste favoriet beschouwd voor de hoofdprijs. In de eerste ronde offerde Donner tegen Dunkelblum (Belg) twee paarden met daarachter onontkoombaar mat (flits). Het leverde Donner de titel “offerkunstenaar” op. In de tweede partij echter kreeg Donner van Portisch een raadselachtige opening voorgeschoteld. Het bleek een onoplosbare puzzel! Al gauw verliest Donner drie partijen en scoort in de eindstand nog geen 50%. Typisch Donner, die hoogtepunten soms snel afwisselt met teleurstellende prestaties. Nadat Portisch bijna het hele toernooi op kop heeft gestaan, verliest hij op het laatst van de Rus Ney, daardoor gingen de Russen Keres en Ney toch gezamenlijk als winnaars over de eindstreep met 11,5/15, en duikelt Portisch naar de derde plaats met 11.
| na … Kc7 | Na Pd5+ |
 |
 |
Donner – Stahlberg 1-0. Hoogovens 1963. Donner ziet kans om Pe5 te veroveren: Th7+ Ld7; Te2 Kd6; Th6+ Kd5; Pf6+ en 1-0.
Donner – Dunkelblum 1-0. Hoogovens 1964. Onze “offerkunstenaar” offerde hier al zijn tweede paard, en na e6xd5 zet Donner als volgt mat: Lf6++ Kd6; Le5++ Ke7; Ld6#.
Bram Doeves (
