Van schilders en beeldhouwers tot keramisten en textielkunstenaars, Zoetermeer is een broedplaats voor creatieve geesten. Met deze rubriek wordt een platform geboden waarbij steeds een andere kunstenaar uit de kunstwereld van Zoetermeer voor het voetlicht wordt gebracht. Deze keer: Rob de Graaf.
Rob de Graaf: Schilderen ('zelfportretten')
Rob de Graaf werd geboren in Den Haag in 1960 en groeide op in Rijswijk. Rond zijn 21ste verhuisde hij naar Zoetermeer, al ging dat niet vanzelf. “In die tijd was het lastig om een woning te vinden”, begint Rob rustig te vertellen. “Ik had een vriendinnetje en schreef me in in Zoetermeer, omdat daar de meeste woonruimte was. Toch duurde het nog twee jaar voordat ik echt kon verhuizen.” Sindsdien is Rob actief in de stad en voelt hij zich er thuis. “Zoetermeer is een fijne plek met veel groen en natuur. Ik ben hier altijd betrokken geweest.”
Rob’s vroege liefde voor tekenen
Hoe het begon? “Heel simpel”, vervolgt Rob. “In de jaren zestig speelde je buiten als het mooi weer was. Bij regen zat ik binnen te tekenen, schilderen of lezen.” Al van jongs af aan was Rob bezig met papier en potlood. “Ik tekende wat kinderen leuk vinden: huisjes, boompjes, soms een portretje. Gewoon naar de werkelijkheid.” Rob viel niet op, maar voelde dat hij er gevoel voor had. “Als je vaak een paard tekent en goed naar de vorm kijkt, lukt het op een gegeven moment. Mensen vonden het leuk wat ik maakte.” Kunst zit niet in de familie, en Rob gelooft niet dat talent per se erfelijk is. “Ik ben altijd mijn eigen weg gegaan”, verduidelijkt hij.
Keuze voor zingeving en creativiteit
Toen Rob op zijn achttiende van het gymnasium kwam, wist hij niet wat hij wilde worden. Hij koos voor een brede studie en ging rechten studeren in Leiden (1978–1984), maar vond daar niet zijn bestemming. Al van jongs af aan hield hij zich bezig met grote vragen: Wie ben ik? Waarom leef ik? Heeft het leven zin? “Ik ben een denker, ik denk veel te veel,” zegt Rob nuchter.
Begin jaren negentig hakte hij een knoop door. De gedachte dat het leven zinloos was, werd ondraaglijk. Rob gooide het roer om en keerde terug naar wat hem als kind gelukkig maakte: tekenen en schilderen. Daar vond hij rust, richting en een nieuwe invulling van zijn leven. “Voor voetballer was ik toen al te oud”, brengt Rob lachend in. “Tekenen en schilderen is voor mij een manier om los te komen van het denken.”
Na een werkperiode aan de Vrije Academie in Den Haag besloot Rob begin 1995 een volgende stap te zetten: hij meldde zich aan bij de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. “Ik wilde mijn werk verder verdiepen en professionaliseren”, zegt hij over die keuze. Rob werd toegelaten en ontwikkelde zich in vijf jaar tijd tot een kunstenaar met een eigen signatuur. In 2000 studeerde hij af, en zijn werk bleef niet onopgemerkt. Hij ontving de Winsor & Newton Academy Award en kreeg uitnodigingen van galeries om zijn schilderijen te exposeren.
Sinds die tijd is Rob actief als beeldend kunstenaar. Zijn werk is een intuïtieve zoektocht naar grip op het leven en de thema’s die hem bezighouden. “Ik kan niet stoppen met schilderen”, zegt Rob, “omdat ik via kunst betekenis geef aan mijn bestaan.”
Tijdens een van zijn eerste exposities werd Rob uitgenodigd door een collega om zes weken in Nepal te gaan schilderen. In 2010 volgde een nieuwe mijlpaal: op uitnodiging van de gemeente Zoetermeer en de Chinese stad Xiamen verbleef Rob een maand in China om daar te werken. De reizen bleken bijzonder vruchtbaar. In die periode maakte Rob meer dan vierhonderd kunstwerken. Een selectie daarvan vond uiteindelijk zijn weg naar het boek In ‘Search of the Miraculous’, een visueel verslag van tien jaar schilderen, zoeken en vinden.
Schilderijen als visuele zoektocht
Voor Rob is schilderen geen eindpunt, maar een onderzoek. Zijn werk draait om het proces: de keuzes, het materiaal, de beweging. Elk schilderij is een zelfportret volgens Rob en een 
momentopname van zijn innerlijke reis. “Ik gebruik mijn hoofd, hart en handen om mijn zoektocht vorm te geven”, legt Rob rustig uit. “Ik werk vanuit een idee wat in mijn hoofd zit. Dat conceptuele vertaal ik naar verf.”
Rob werkt op vierkante doeken in verschillende formaten. “Een vierkant geeft geen richting, maar dwingt tot focus”, legt hij uit. De doeken zijn niet opgespannen, maar liggen plat op de grond. Zo kan hij intuïtief én bewust werken. Zijn materiaal is alledaags: huis-schilderverf op basis van lakhars. Die blijft vloeien, zelfs na het aanbrengen. “Dat past bij mijn manier van werken”, zegt Rob. Hij giet of spuit de verf op het doek en laat de chaos toe. Het liefst werkt Rob zonder kwasten. Met een föhn, verfstripper of gasbrander stuurt hij het proces. “Binnen de grenzen die ik bepaal, zoekt de verf zelf naar balans.”
 |
 |
 |
Rob’s beeldtaal in verf en vorm
Rob’s schilderijen zijn abstract, strak geschilderd en herkenbaar door hun psychedelische stipjes in donkere aardetinten en wit. Zijn werk draait om tegenstellingen: chaos en orde, licht en donker. Niet als strijd, maar als samenspel. “Ik zoek naar balans, ritme en structuur en niet naar conflict”, aldus een rustige Rob. In elk doek probeert hij deze krachten samen te brengen tot één beeld wat in evenwicht is zonder dat de tegenstellingen worden doodgeslagen.
 |
 |
 |
Door de jaren heen ontwikkelde hij een eigen beeldtaal. Grove vormen staan voor chaos, de oervorm. Een stip is een gebeurtenis, een raster van stippen toont interactie. Lijnen zijn wegen, cirkels verwijzen naar het universele, vlakken naar confrontatie. Ook kleur speelt een duidelijke rol: rood staat voor het vrouwelijke, wit voor het mannelijke. Paars symboliseert reflectie en ingetogenheid. Bloemvormen duiken regelmatig op als verwijzing naar volmaaktheid.
Een MRI-scan veranderde Rob’s kunst
Sinds 2019 werkt Rob aan een reeks schilderijen rond de thema’s tijd en verval. Niet als abstracte begrippen, maar als tastbare processen: het uiteenvallen van materie, structuren en uiteindelijk het leven zelf.
Een confronterend moment dat deze thematiek aanwakkerde, was het zien van een MRI-scan van zijn moeder in 2018. Ze leed aan dementie. “Hoewel verdrietig”, aldus Rob, “was het beeld ook fascinerend. Je zag het verval letterlijk gebeuren.” Die scan werd de directe aanleiding voor een serie werken waarin verval en het uit elkaar vallen centraal staat.
Rob beweegt tussen strategie en schilderdoek
Rob combineert al jaren zijn artistieke werk met een stevige dosis bestuurlijke ervaring. Tien jaar lang was hij voorzitter van de Raad van Toezicht bij Terra Arts Projects, waar hij zich inzette voor kunst en cultuur in de regio. Daarnaast is hij eigenaar van De Graaf Strategie- en Beleidsadvies BV, een adviesbureau waarmee hij nog steeds actief is. Zijn atelier is sinds 2018 gevestigd bij Ateliers Dorpstraat 99a.
Wie Kunstgarage Franx binnenloopt, komt regelmatig werk van Rob tegen. Sinds zijn debuut in 2000 bij de Pulchri Studio in Den Haag heeft hij een indrukwekkend lijst aan exposities opgebouwd. Zijn schilderijen waren te zien in galeries en tentoonstellingen door heel Nederland én ver daarbuiten, van Duitsland tot China, van Nepal tot Slowakije. Rob’s werk blijft niet onopgemerkt. Regelmatig zijn er publicaties over zijn kunst verschenen in diverse tijdschriften, waarin zijn intuïtieve en persoonlijke stijl wordt belicht. Afgelopen week had Rob nog een opening van een expositie in Breda. Een nieuwe solo-expositie staat gepland voor begin 2027 in Hillegom.
 |
 |
 |
Voor meer informatie over Rob de Graaf kun je zijn website bekijken. Rob nomineert graag Fred Wieser als een van de volgende in deze rubriek.
Foto’s: Full Blown III, Psychomotor agitation, Subatomic Particles, Time is a flat circle, Rapsody, Uncertainty, Life is a series of moments, Restrained ecstasy, Times is what keeps everything form happening at once. Copyrights Rob de Graaf
Tekst: Christ van Gestel.
Overzicht Kunstenaar in Beeld
Alle Zoetermeerse kunstenaars die in onze vaste rubriek: ‘Kunstenaar in Beeld’, aan bod zijn gekomen, kunt u hier terugvinden: Overzicht Kunstenaars in beeld.
