Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand de woningen aan de De la Gardestraat in Palenstein, de eerste woningen van New Town Zoetermeer.
Foto: De la Gardestraat; Beeldbank Zoetermeer, foto R. Grootveld
Begin 1962 werd het duidelijk dat Zoetermeer een nieuwe stad van 100.000 inwoners zou worden, voor de ‘overloop’ van woningzoekenden uit Den Haag en omstreken. Het structuurplan voor die stad verscheen begin 1965. Om snel te kunnen bouwen werd in het najaar van 1965 een bestemmingsplan vastgesteld voor de buurt Palenstein.
De stedenbouwkundige opzet van de nieuwe wijken was ‘modernistisch’: wonen, werken, verkeer en recreatie kregen elk hun eigen gebied om elkaar niet te hinderen. Iedere wijk kreeg voorzieningen voor het dagelijkse leven.
Omdat er veel woningen moesten komen op een klein gebied werd hoogbouw noodzakelijk geacht. Hoogbouw was door het Rijk financieel aantrekkelijk gemaakt. Door toepassing van industriële bouwsystemen kon ook snel gebouwd worden. Om een goede overgang naar het bestaande dorp te maken kwam er wel een flinke zone met laagbouw en een deel met hoogbouw, gescheiden door een groene zone met voorzieningen.
De eerste paal van de nieuwe stad Zoetermeer
In Palenstein kwamen vooral woningwetwoningen. Minister Bogaers van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening sloeg de eerste paal van de nieuwe stad op 22 maart 1966 aan wat nu de De la Gardestraat is. De bouw in Zoetermeer was een teken dat zijn ‘expansieve en pluriforme bouwbeleid’ begon te werken.
De woningen aan de De la Gardestraat zijn deel van een complex van 348 eengezinswoningen ‘met bijbehorende c.v. ruimten’. Dat laatste was beslist een nieuwe kwaliteit. Opdrachtgever was de gemeente. De huren waren voor die tijd ‘goed aan de prijs’: 154,50 gulden per maand inclusief stookkosten.
 |
 |
| Palenstein in 1967.
Beeldbank Zoetermeer, foto C. van Hoeven |
Ontwerptekening begane grond
Stadsarchief Zoetermeer, archief 000102.1966.7 |
Ruime woningen
De woningen werden ontworpen door de architectenbureaus L.J. Cusell, J. Cusell en A.H. Willems uit Den Haag en W.H. Verschoor uit Rijswijk (ZH). Ze werden gebouwd door drie aannemers die al veel in Zoetermeer hadden gewerkt: Bontenbal, Groen en Bregman en Rehorst. De De la Gardestraat is gebouwd door Bontenbal. Het zijn traditioneel gebouwde woningen en ze waren voor die tijd bepaald ruim. Ze zijn (ook naar hedendaagse maatstaven) breed: 6,10 meter. Het verdiepingsoppervlak is 54 m2. De keuken grenst aan de woonkamer met schuifdeuren. De woningen hebben ruime woonkamers: 28 m2, drie slaapkamers, en een ‘uitzonderlijk ruime’ badkamer (5,6 m2), plus een zolder. In de tuin staan schuurtjes.
De woningen vormen 29 blokken die grotendeels twee aan twee staan met de tuinen aangrenzend aan elkaar. De helft van de blokken staat aan voetpaden. Alle woningen staan in noord-zuid richting waardoor de hele dag zon in de woningen komt. Een deel van de woningen is ‘van het gas af’ en heeft daardoor een ander uiterlijk gekregen.
Informatiebord
Op Open Monumentendag 10 september 2022 onthulde wethouder mevrouw Van der Meer een informatiebord aan de De la Gardestraat.
Tekst: Arjen van der Burg
Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer. Kijk voor meer informatie over architectuur in Zoetermeer en de architectuuragenda op ArchitectuurPuntZoetermeer.nl of op Facebook
