Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand de Nicolaaskerk waarbij de pastoor zelf toezicht hield op de bouw tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Ooit kerkten de katholieken in de Oude Kerk totdat ze in 1574 werden verbannen. Ze kwamen uiteindelijk in een schuur terecht aan de Voorweg, nu ongeveer bij de Intratuin. Vanaf 1796 werden alle geloven weer gelijkgeschakeld en zocht de pastoor en zijn kerkbestuur naar een meer centrale plek. Op Dorpsstraat 24 verrees in 1816 een kerk gewijd aan de H. Nicolaas. In 1857 en 1916 werd de kerk vernieuwd. Bij het laatste gebouw was het passen en meten tussen de bestaande bebouwing in om het beoogde forse aantal van 800 parochianen een plaats te geven, twee maal zo veel als eerst.
Pastoor hield toezicht
Tussen 1914 en 1916 verrees deze huidige Nicolaaskerk. Volgens de verhalen hield pastoor Turnhout op de houten steigers persoonlijk toezicht over het werk. En dat ging niet allemaal van een leien dakje. Vlak na de start begon de Eerste Wereldoorlog. Werklui moesten onder de wapenen, de gewenste Belgische steen steeg in prijs en het werk kwam vier maanden stil te liggen. Toch kon men in maart 1915 de eerste steen leggen en werd de Nicolaaskerk op 15 mei 1916 ingewijd door de bisschop van Haarlem.
De karakteristieke ‘ui’ van Stuyt
Architect Jan Stuyt putte voor de bouw van deze dorpskerk uit zijn vele ervaringen. Hij was beïnvloed door Romaanse en Byzantijnse kerken en gecombineerd met veel licht zie je dat in de Nicolaaskerk terugkomen. Aan de voorkant ziet het bakstenen gebouw er wat plomp uit met de wat zware toren. Boven op de spits zit de karakteristieke ‘ui’ van Stuyt, net zoals hij ook een handtekening zette op de achterzijde met de zwartwit geblokte fries.
Licht en veel ruimte
Binnen heeft Jan Stuyt een enorme ruimte gecreëerd door de pilaren zoveel mogelijk naar buiten te plaatsen en de plattegrond als kruis uit te voeren. Enorm grote ronde vensters en hooggeplaatste ramen geven veel licht in het schip terwijl lange ramen de zijbeuken in het licht zetten. De van de fa. Derix in Duitsland afkomstige glas-in-loodramen houden de absis bij het altaar wat donkerder.
Muurschilderingen bewaard
Vanaf 1920 bracht Frans Loots met zijn assistenten schilderingen op muren en plafonds aan. Deels maakte hij deze in zijn atelier en plakte ze met tarwelijm op de muren. Een deel is rond 1962 weggehaald, maar gelukkig in het schip en transept bewaard.
Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer. Kijk voor meer informatie over architectuur in Zoetermeer en de architectuuragenda op ArchitectuurPuntZoetermeer.nl of op Facebook.
Alle afleveringen van 'Gebouw van de Maand' kunt u hier terug vinden: gebouw-van-de-maand
Tekst: Ton Vermeulen
Foto’s: Collectie Historisch Genootschap Oud Soetermeer
Historische foto’s: Beeldbank Gemeente Zoetermeer, collectie Historisch Genootschap Oud Soetermeer
